Rychter Tadeusz (1870, w literaturze podawana data 1873–1943), malarz, grafik. Ur. we Lwowie, był synem profesora Politechn. Lwow. Józefa (zob.) i Aleksandry z Pintowskich.

W r. 1895/6 R. studiował malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych (SSP) w Krakowie pod kierunkiem Teodora Axentowicza. W r. 1896 wyjechał na studia malarskie w ASP w Monachium. Stamtąd odbył podróż do Włoch. W r. 1898 wstąpił w Monachium do Szkoły Malarstwa S. Hollosy’ego. W t. r. Jan Bołoz Antoniewicz, omawiając malarstwo polskie w Monachium, nazwał dekoracyjne prace R-a «małymi arcydziełami ze świata roślinnego». W r. 1899 R. jakiś czas przebywał w Paryżu, w lecie ze szkołą Hollosy’ego na plenerze w Nagy Banya na Węgrzech, następnie był w Monachium, gdzie poznał swą przyszłą żonę Bronisławę Janowską, również studiującą tam malarstwo. W r. szk. 1899/1900 był zapisany w krakowskiej ASP (tym razem jako student nadzwycz. w szkole Józefa Unierzyskiego). W r. 1900 zaręczył się, a następnie (26 X w kościele św. Marii Magdaleny we Lwowie) poślubił B. Janowską (zob. Rychter-Janowska Bronisława). Młoda para odbyła wspólną podróż do Szwajcarii, Włoch, Hiszpanii i Francji. Następnie w 1. poł. 1901 r. Rychterowie mieszkali i studiowali w Monachium. W lecie t. r. przebywał R. we Lwowie, gdzie mieszkali jego rodzice. W sierpniu, jak pisała złośliwie w jednym ze swych listów Gabriela Zapolska, «państwo Rychterowie kupili sobie tandem, przebrali się za pajaców i pojechali do Batiatycz, kłaniać się Paparom, właścicielom majątku». Spędzili tam miesiąc szukając kontaktów z wpływowymi osobistościami. Jesienią t. r. R. wyjechał znów do Monachium i do Włoch kontynuując studia. W r. 1902 wraz z żoną zamieszkał w Krakowie. W r. szk. 1902/3 studiował w ASP pod kierunkiem T. Axentowicza. Malował w tym czasie przeważnie pejzaże, a także portrety, m. in. Portret własny. Wystawiał je w Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych (TPSP) w Krakowie: 1900, 1901, 1902, 1903, 1904, 1905, 1907, 1914, w Tow. Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP) w Warszawie: 1903, 1908, 1912/13 i w TPSP we Lwowie: 1903, 1905. W r. 1903 (marzec i kwiecień) pomagał swemu szwagrowi Stanisławowi Janowskiemu w robieniu dekoracji do sztuk wystawianych przez Scenę Niezależną teatru G. Zapolskiej. Lato 1904 spędził na Żmudzi w Rybiniszkach, majątku Kierbedziów, w którym właścielka prowadziła bezpłatny pensjonat dla niezamożnych literatów, muzyków i malarzy; przebywali tam równocześnie z R-em: Antoni Lange, Karol Mondral, Franciszek Fiszer i Adam Grzymała-Siedlecki. R. obracał się wśród cyganerii artystycznej Krakowa. Był jednym z uczestników spotkań w kabarecie «Zielony Balonik», ozdabiał swymi rysunkami wnętrze «Jamy Michalikowej». Był zaprzyjaźniony z rzeźbiarzem Janem Szczepkowskim (podobno akt R-a był umieszczony na secesyjnej wazie Szczepkowskiego). Na skutek scysji z Józefem Siedleckim (w r. 1905) miał z nim sprawę honorową (protokół jej zachował się w B. Ossol.: Papiery Rychterów).

R. uprawiał grafikę, niejednokrotnie inspirowaną sztuką japońską w formie i tematach. W r. 1903 wykonał plakat do spektaklu „Kopciuszek” w Teatrze Miejskim (litografia barwna w zbiorach ASP w Warszawie). Wykonywał też wtedy liczne ekslibrisy, np. dla Michała Tarasiewicza, z umieszczonym w nim portretem aktora (1903, cynkotypia), Róży Aleksandrowicz, Juliusza Chodackiego, Leopolda Wellischa (1905, litografia), Jana Małeckiego (cynkotypia), Franciszka Biesiadeckiego (akwaforta), Maurycego Ameisena (cynkotypia) – wszystkie z r. 1903, Juliusza Chodackiego, Józefa Szustra (z sową na księżycu) – z r. 1905 i nie sygnowany ekslibris Augusta Teodorowicza i arcybpa Andrzeja Szeptyckiego. W jego pracach graficznych i malarskich pojawiały się motywy typowe dla secesji, np. Kogut (autolitografia pokazana na wystawie w TPSP w r. 1902), czy Wrony (1906, olej. płótno, Muz. Narodowe w Poznaniu); wg tego ostatniego B. Rychter-Janowska wykonała aplikowaną makatę. Prace R-a reprodukowały czasopisma: „Chimera”, „Tygodnik Ilustrowany” i „Świat” (W.). W r. 1907, wspólnie ze Stanisławem Kamockim i Henrykiem Szczyglińskim, założył w Krakowie doświadczalną pracownię graficzną działającą jednak bardzo krótko. W t. r. zaprojektował ozdobną klamrę do damskiego paska, wykonaną w pracowni jubilerskiej Czaplickiego w Krakowie. Dużo przebywał w kręgach teatralnych szkicując i malując portrety znanych artystów i reżyserów, jak: Wacława Szymborskiego w „Carze Samozwańcu” Adolfa Nowaczyńskiego i w „Ślubach panieńskich” Aleksandra Fredry (rys. ołówkiem w: B. Jag. Gabinet Rycin), Portret Arnolda Szyfmana (1906, olej. płótno, Muz. Teatru Wielkiego w Warszawie), szkic do portretu Mariana Jednowskiego w roli Wernyhory w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego i Portret Mariana Jednowskiego w roli Wielkiego Inkwizytora w „Don Carlosie” F. Schillera (1908, rys. ołówkiem) oraz Portret Leona Stępowskiego w roli oberżysty w Don Kichocie M. Cervantesa (1908, rys. kredką) (wszystkie trzy w Muz. Historycznym m. Krakowa – Oddział Historii Teatru).

W r. 1907 R. przebywał w Kosowie (koło Kołomyi) w sanatorium dr. Apolinarego Tarnawskiego. Zetknął się tam z Mieczysławem Geniuszem i pod jego wpływem wstąpił do paramasońskiej galicyjskiej loży teozofów. W związku z tymi zainteresowaniami latem 1908 odbył podróż do Egiptu, był w Kairze, a także w Port Saidzie u M. Geniusza, który był tam dyrektorem Kompanii dla Wód Słodkich. W początku 1909 r. przebywał w Berlinie, w marcu t. r. powrócił do Krakowa. Zapolska napisała wówczas zabawną kantatę na jego przyjazd, z aluzjami do jego malarstwa i zainteresowań teozoficznych. W t. r. wystawiał R. ekslibrisy na wystawie obrazów artystów polskich, zorganizowanej przez Rychter-Janowską w Nowym Sączu, zaś w grudniu na wystawie TPSP we Lwowie. Władysław Witwicki w recenzji w „Słowie Polskim” «obsypał [R-a] pochwałami za kury i koguty, które natychmiast znalazły nabywców» (Zapolska). W r. 1910 R. znowu mieszkał w Berlinie, zarabiał tam malując portrety dzieci. Poznał wtedy R. Steinera i pod jego wpływem stał się antropozofem.

W początkach pierwszej wojny światowej R. uczestniczył w kampanii w Karpatach. W r. 1915 wystawiał w Wystawie Legionistów w Warszawie. W l. 1915–16 był kapitanem II Oddziału Straży Pożarnej w Warszawie. W r. 1916 pracował jako cenzor na poczcie we Lwowie, w t. r. został przeniesiony do Wiednia. Następnie wrócił do Warszawy, w grudniu 1917 uczestniczył w pierwszym zebraniu Tow. Przyjaciół Muzeum Narodowego w Warszawie, którego wraz z M. Lubomirskim, C. Baczyńskim, B. Gembarzewskim, J. Krywultem, J. Lewińskim był współzałożycielem. W kraju przebywał jednak krótko. W r. 1918 był w Monachium, tam rozchorował się ciężko na zapalenie płuc i «leżał trzy miesiące. Obecnie jest gdzieś na zamku u swego przyjaciela. Pielęgnowali go koledzy, ale był między życiem i śmiercią» – pisała (w liście z 27 VIII) Zapolska. Na wystawach krajowych pojawiały się rzadko jedynie jego ekslibrisy: w TZSP w Warszawie – 1929, 1938 i TPSP we Lwowie – 1930. R. zamieszkał w Jerozolimie; uczył tam malarstwa, malował (pejzaże orientalne) i brał udział w wystawach. Zmarł w r. 1943 w Warszawie.

Małżeństwo R-a z Bronisławą Janowską było bezdzietne. Po separacji w r. 1910, Rychterowie uzyskali rozwód 21 I 1919.

Oprócz już wymienionych, obrazy R-a znajdują się w Muz. Narodowym w Krakowie (Widok Paryża – Montmartre i Kaplica Św. Antoniego w Wieliczce <olej.> oraz szkicownik <28 kart>).

Autoportret (olej., 1902, własność prywatna w Gdyni); – Grajewski, Bibliogr. ilustracji; Klemensiewicz Z., Bibliografia ekslibrisu polskiego, Wr. 1952; Swieykowski, Pam. Tow. Przyj. Sztuk Pięknych; Inspiracje sztuką Japonii w malarstwie i grafice polskich modernistów, Katalog przygotowali Zofia Alberowa i Łukasz Kossowski, Kielce–Kr. 1981; Wiercińska, Katalog prac TZSP; – [Nowaczyński A.] Clarus, Monachijczycy nowocześni, „Kraj” 1900 nr 18–22; Pol. życie artyst. w l. 1890–1914; toż w l. 1915–39; – Grzymała-Siedlecki A., Rozmowy z samym sobą, Kr. 1972; Listy Gabrieli Zapolskiej, Zebrała S. Linowska, W. 1970 I–II; Mater. do dziej. Akad. Sztuk Pięknych; – Biuletyn Związku Polskich Artystów Plastyków. Numer Specjalny. W 25-tą rocznicę zwycięstwa nad faszyzmem, (W. 1970); „Kraj” 1898 (dodatek) nr 9 s. 96 (J. Bołoz-Antoniewicz); – B. Narod.: akc. 8629/I k. 14 (Morawski K. M., Pamiętniki, I); B. Ossol.: rkp. 12245 (Kram J., Almanach exlibrisu polskiego XX w., Kr. 1948, mszp.); B. Publ. w W.: akc. 2511 (korespondencja M. Geniusza); IS PAN: Mater. do Słown. Artystów Polskich; – Informacje Muz. Historycznego m. Krakowa – Oddział Historii Teatru, Muz. Narodowego w Kr. oraz Gideona Ofrata z Jerozolimy i Ludwika Hassa z W.; – Mater. Red. PSB.

Róża Biernacka